Szarlotka to jeden z najbardziej klasycznych i lubianych polskich deserów. To ciasto o niezwykłym aromacie jabłek i cynamonu, które kojarzy się z domowym ciepłem, jesiennymi popołudniami i smakiem dzieciństwa. Choć istnieje wiele wariantów szarlotki, najbardziej tradycyjna to ta na kruchym cieście, z dodatkiem kwaśnych jabłek i aromatycznej kruszonki. W dzisiejszym artykule podzielimy się sprawdzonym przepisem na idealną szarlotkę, który zachwyci Twoich gości i stanie się ulubionym wypiekiem w Twoim domu.
Historia szarlotki w polskiej tradycji
Szarlotka, choć uważana za tradycyjny polski deser, ma korzenie francuskie. Jej nazwa pochodzi od imienia Charlotte (po polsku Szarlota) i pierwotnie odnosiła się do ciepłego deseru z jabłkami i grzankami, znanego jako "Charlotte aux pommes", który powstał na początku XIX wieku.
Do Polski szarlotka trafiła w czasach zaborów i szybko została zaadaptowana do lokalnych warunków i gustów. Z czasem przepis ewoluował i powstało wiele regionalnych wariantów. W niektórych częściach Polski dodaje się do szarlotki rodzynki lub orzechy, w innych – budyń waniliowy, a jeszcze gdzie indziej – przygotowuje się ją z pianką bezową lub polewą karmelową.
Szarlotka na stałe wpisała się w polską tradycję kulinarną i jest jednym z najpopularniejszych domowych wypieków, zwłaszcza w sezonie jesiennym, kiedy jabłka są najsmaczniejsze i najbardziej aromatyczne. To również jeden z deserów, który często pojawia się na polskich stołach podczas różnych uroczystości rodzinnych.
Przepis na tradycyjną szarlotkę na kruchym cieście
Czas przygotowania: 30 minut
Czas pieczenia: 45-50 minut
Porcje: 12 kawałków
Poziom trudności: Łatwy
Składniki na kruche ciasto
- 300 g mąki pszennej
- 200 g masła (zimnego)
- 100 g cukru pudru
- 2 żółtka
- 1 łyżeczka proszku do pieczenia
- Szczypta soli
Składniki na nadzienie jabłkowe
- 1,5 kg jabłek (najlepiej kwaśnych, np. szara reneta, antonówka)
- 2-3 łyżki cukru (w zależności od kwaśności jabłek)
- 2 łyżeczki cynamonu
- 1 łyżeczka ekstraktu waniliowego (opcjonalnie)
- Sok z połowy cytryny
- 1 łyżka mąki ziemniaczanej
Składniki na kruszonkę (opcjonalnie)
- 100 g mąki pszennej
- 50 g masła (zimnego)
- 50 g cukru
- 1 łyżeczka cynamonu
Do dekoracji
- Cukier puder do posypania
- Lody waniliowe (do podania)
Przygotowanie ciasta
- Mąkę przesiej do miski, dodaj proszek do pieczenia, cukier puder i szczyptę soli. Wymieszaj.
- Dodaj pokrojone w kostkę zimne masło i posiekaj nożem, a następnie rozcieraj palcami, aż powstanie kruszonka.
- Dodaj żółtka i szybko zagnieć ciasto, formując kulę. Jeśli ciasto jest zbyt suche, możesz dodać 1-2 łyżki zimnej wody.
- Zawiń ciasto w folię spożywczą i wstaw do lodówki na minimum 30 minut.
Przygotowanie nadzienia
- Jabłka obierz, usuń gniazda nasienne i pokrój w kostkę lub cienkie plastry, w zależności od preferencji.
- W dużym garnku lub na patelni rozgrzej 2 łyżki masła, dodaj jabłka, cukier, cynamon i sok z cytryny.
- Duś jabłka na średnim ogniu przez około 10 minut, aż zmiękną, ale nie rozpadną się całkowicie.
- Dodaj mąkę ziemniaczaną, wymieszaj i duś jeszcze 1-2 minuty, aż sos lekko zgęstnieje.
- Odstaw do ostygnięcia.
Przygotowanie kruszonki (jeśli używasz)
- W misce wymieszaj mąkę, cukier i cynamon.
- Dodaj zimne masło pokrojone w kostkę i rozcieraj palcami, aż powstanie gruba kruszonka.
Składanie i pieczenie szarlotki
- Rozgrzej piekarnik do 180°C.
- Formę o wymiarach około 24x24 cm wyłóż papierem do pieczenia lub nasmaruj masłem i wysyp bułką tartą.
- Wyjmij ciasto z lodówki i podziel na dwie części (około 2/3 i 1/3).
- Większą część ciasta rozwałkuj i wyłóż na dno formy, nakłuwając widelcem.
- Na cieście równomiernie rozłóż ostudzone nadzienie jabłkowe.
- Mniejszą część ciasta możesz rozwałkować i położyć na wierzchu, nakłuwając widelcem, lub pokruszyć je w dłoniach i posypać jabłka. Jeśli przygotowałeś kruszonkę, posyp nią wierzch szarlotki.
- Wstaw do rozgrzanego piekarnika i piecz przez 45-50 minut, aż wierzch będzie złocisty.
- Po upieczeniu pozostaw szarlotkę do ostygnięcia w formie przez około 15 minut, a następnie wyjmij i ostudź na kratce.
Podanie
- Ostudzoną szarlotkę posyp cukrem pudrem.
- Pokrój na porcje i podawaj z gałką lodów waniliowych lub kleksem bitej śmietany.
Porady dotyczące przygotowania idealnej szarlotki
- Wybór jabłek: Najlepsza szarlotka powstaje z kwaśnych, aromatycznych jabłek. Jeśli używasz słodkich odmian, zwiększ ilość soku z cytryny.
- Konsystencja nadzienia: Jeśli lubisz, aby jabłka w szarlotce zachowały kształt, duś je krócej. Jeśli wolisz bardziej musowe nadzienie, duś dłużej lub użyj tarki o grubych oczkach.
- Schłodzenie ciasta: Nie pomijaj kroku schładzania ciasta - to kluczowe dla uzyskania kruchej, a nie gumowatej tekstury.
- Pieczenie: Jeśli zauważysz, że wierzch szarlotki za szybko się rumieni, przykryj ją luźno folią aluminiową na ostatnie 15-20 minut pieczenia.
- Przechowywanie: Szarlotka najlepiej smakuje w dniu upieczenia lub następnego dnia. Można ją przechowywać w szczelnym pojemniku do 3 dni w temperaturze pokojowej lub do tygodnia w lodówce.
Warianty szarlotki
Podstawowy przepis na szarlotkę można modyfikować na wiele sposobów, dodając różne składniki i zmieniając metody przygotowania. Oto kilka popularnych wariantów:
Szarlotka z budyniem
Między warstwę ciasta a jabłek możesz dodać ugotowany budyń waniliowy, który nada szarlotce kremowej konsystencji.
Szarlotka z bezą
Na wierzchu nadzienia jabłkowego zamiast górnej warstwy ciasta możesz umieścić bezę przygotowaną z białek pozostałych po dodaniu żółtek do ciasta, z dodatkiem cukru.
Szarlotka z orzechami
Do kruszonki możesz dodać posiekane orzechy włoskie lub migdały, które nadadzą szarlotce chrupkości i orzechowego aromatu.
Szarlotka z dodatkiem innych owoców
Do jabłek możesz dodać inne owoce, np. gruszki, śliwki lub żurawinę, co urozmaici smak tradycyjnego deseru.
Szarlotka na cieście półfrancuskim
Zamiast kruchego ciasta możesz użyć gotowego ciasta półfrancuskiego, co znacznie skróci czas przygotowania i da inną, warstwową teksturę.
Szarlotka tatarka
To wariant, w którym nie rozwałkowuje się ciasta, ale układa je na formie w postaci kruszonki, zarówno na spodzie, jak i na wierzchu, co daje chrupką teksturę z obu stron.
Podsumowanie
Szarlotka to deser, który zachwyca prostotą i niezwykłym smakiem. Przygotowanie jej wymaga nieco pracy, ale efekt końcowy z pewnością wynagradza trud. Kruche ciasto, aromatyczne jabłka z cynamonem i chrupiąca kruszonka tworzą połączenie, które od lat cieszy podniebienia Polaków i jest jednym z najpopularniejszych domowych wypieków.
Zachęcamy do wypróbowania naszego przepisu i eksperymentowania z różnymi wariantami, aby odkryć swoją ulubioną wersję tego klasycznego deseru. Niezależnie od wybranego wariantu, domowa szarlotka zawsze przynosi radość i tworzy wyjątkową, ciepłą atmosferę, idealną na jesienne i zimowe wieczory.
A Ty, jaką wersję szarlotki lubisz najbardziej? Podziel się swoimi doświadczeniami i kulinarnymi eksperymentami!
Komentarze (3)
Szarlotka wyszła przepyszna! Dodałam do jabłek odrobinę kardamonu i to było strzałem w dziesiątkę. Polecam wszystkim spróbować tej małej modyfikacji.
Czy mogę zastąpić masło margaryną? Mam uczulenie na nabiał.
@Wojciech - Tak, możesz użyć margaryny zamiast masła, ale wybierz twardą margarynę w kostce, nie miękką w kubeczku. Ciasto może mieć nieco inną konsystencję, ale nadal będzie smaczne. Możesz też spróbować oleju kokosowego (w stałej formie) jako alternatywy.